Nhìn lại lời cảnh báo của Warren Buffett về hoạt động đầu cơ trên thị trường chứng khoán: Nguy hiểm nhất là khi mới đầu có vẻ dễ dàng nhất

Chủ tịch tập đoàn Berkshire Hathaway kiêm huyền thoại đầu tư Warren Buffett đã trải qua khá nhiều biến cố thị trường, rồi từ đó đưa ra những lời khuyên giúp các nhà đầu tư vượt qua giai đoạn khó khăn của những lần khủng hoảng.

Một trong số đó – khủng hoảng bong bóng dotcom những năm 2000. Khi ấy, tai nạn này đã khiến hàng triệu nhà đầu tư mất tiền, vội vàng tìm chỗ ẩn nấp hay bán tháo tài sản. Tuy nhiên, Buffett với những nguyên tắc đầu tư đơn giản mà hiệu quả, đã biến những năm của thập niên 2000 trở thành giai đoạn thăng hoa trong sự nghiệp đầu tư của vị tỷ phú này.

“Hành động đầu cơ nguy hiểm nhất là khi mới đầu có vẻ dễ dàng nhất”

Trong bức thư gửi cổ đông Tập đoàn Berkshire Hathaway vào chính năm 2000, Buffett đã so sánh cơn sốt chứng khoán công nghệ vào cuối những năm 90 như một loại virus truyền nhiễm, tạo nên cuộc đua giữa những nhà đầu tư chuyên nghiệp đầy kinh nghiệm và các “tay chơi” nhỏ lẻ mới tham gia vào thị trường. Loại virus đã khiến nhiều người có “ảo giác” và lầm tưởng giá trị một số cổ phiếu cao hơn giá trị nền tảng thực sự của doanh nghiệp.

Sự phấn khích vô lý và lạc quan quá đà như vậy sẽ không bao giờ mang lại kết quả tốt đẹp. “Một khi bong bóng nổ tung, các nhà đầu cơ mới sẽ nhận ra những bài học vốn rất cũ: Hành động đầu cơ nguy hiểm nhất là khi mới đầu có vẻ dễ dàng nhất”, ông viết.

Theo Buffett, loại hình đầu cơ này nguy hiểm khi chỉ tập trung vào mức giá mà người mua sau sẵn sàng trả, thay vì tập trung vào giá trị tài sản đích thực mà nó sẽ tạo ra. Vị tỷ phú cho rằng “ranh giới giữa đầu tư và đầu cơ vốn đã càng trở nên mờ nhạt khi hầu hết những người tham gia thị trường đều đang trong men say chiến thắng”. 

Buffett đã so sánh việc nhà đầu tư xuống tiền một cách không kiểm soát với hình ảnh cô bé Lọ Lem đi vũ hội. Chủ tịch Berkshire Hathaway cho rằng, bản thân các nhà đầu cơ cũng nhận thức được việc nắm giữ cổ phiếu của những công ty giá trị “có thể chỉ mang lại những quả bí ngô và lũ chuột đồng”. Tuy vậy, bởi lẽ chính người tham gia thị trường không muốn bỏ lỡ một giây phút nào khi vẫn còn có thể tận hưởng “bữa tiệc”. Do đó cũng giống như cô bé Lọ Lem, họ cho rằng mình có đủ tỉnh táo để rời đi vài giây trước khi chuông đồng hồ điểm 12 giờ. 

Thực tế, vấn đề quan trọng nhất mà Buffett chỉ ra là nhà đầu cơ đang “say sưa khiêu vũ trong căn phòng với những chiếc đồng hồ không có kim. Hay nói cách khác, họ không hề biết khi nào nhạc sẽ dừng, do đó có thể mất hết tất cả chỉ sau một vài tích tắc lúc nửa đêm”, Buffett ví von.

Nguyên tắc đầu tư từ 2.600 năm trước

Để làm rõ thêm, Buffett đưa ra phương pháp định giá tài sản theo câu chuyện ngụ ngôn từ năm 600 trước công nguyên, đó là công thức trong câu truyện ngụ ngôn của Aesop, “một con chim trong tay đáng giá hơn hai con chim trong bụi cây”. Nói đơn giản, những gì chắc chắn có được ở hiện tại sẽ mang giá trị hơn những thứ chỉ là hứa hẹn, kỳ vọng trong tương lai.

“Chúng tôi chỉ áp dụng công thức 2.600 năm tuổi của Aesop vào những cơ hội mà chúng tôi cảm thấy tương đối tự tin khi tính toán được có bao nhiêu con chim trong bụi cây và khi nào chúng sẽ xuất hiện”.