George Soros: Nhà đầu tư vào Trung Quốc đối mặt với thực tế phũ phàng

Cuộc đàn áp đang diễn ra đối với khối doanh nghiệp tư nhân chứng tỏ lãnh đạo Trung Quốc không hiểu sự vận hành của nền kinh tế thị trường.

*Bài viết thể hiện quan điểm của George Soros

Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo của Trung Quốc, đã tuyên chiến với nền kinh tế. Cuộc đàn áp của ông đối với doanh nghiệp tư nhân là một lực cản đáng kể đối sự phát triển kinh tế. Ngành dễ bị tổn thương nhất là bất động sản, đặc biệt là lĩnh vực nhà ở. Trung Quốc đã có một thời kỳ bùng nổ bất động sản kéo dài trong hai thập kỷ qua, nhưng điều đó hiện đang đi đến hồi kết. Evergrande, công ty bất động sản lớn nhất, hiện tại đang nợ nần chồng chất và có nguy cơ vỡ nợ. Điều này có thể kéo đến những vụ phá sản hàng loạt tại Trung Quốc.

Nguyên nhân cơ bản là tỷ lệ sinh của Trung Quốc thấp hơn nhiều so với số liệu thống kê được công bố. Con số được báo cáo chính thức phóng đại dân số lên một lượng đáng kể. Ông Tập Cận Bình được thừa hưởng những đặc điểm nhân khẩu học này, nhưng những nỗ lực của ông để cải thiện chúng đã khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.

Một trong những lý do tại sao các gia đình trung lưu không muốn có nhiều hơn một đứa con là họ muốn đảm bảo rằng con cái của họ sẽ có một tương lai tươi sáng. Kéo theo đó, Trung Quốc có ngành công nghiệp gia sư được phát triển mạnh mẽ, được thống trị bởi các công ty Trung Quốc mà đằng sau ấy là do các nhà đầu tư Mỹ hậu thuẫn. Các công ty dạy kèm vì lợi nhuận như vậy gần đây đã bị cấm hoạt động ở Trung Quốc và điều này trở thành một yếu tố quan trọng dẫn đến việc nhà đầu tư nước ngoài bán tháo ở các công ty Trung Quốc niêm yết tại New York và các công ty vỏ bọc (shell companies).

Ông Tập không hiểu cách thị trường tài chính được vận hành

Cuộc đàn áp của chính phủ Trung Quốc đang xảy ra trên thực tế. Nhưng thị trường tài chính lại không nhận ra những động thái ấy, chính phủ Trung Quốc thời gian qua đã lặng lẽ mua cổ phần trong hội đồng quản trị của TikTok ByteDance vào tháng Tư. Động thái này mang lại cho Bắc Kinh một ghế trong hội đồng quản trị ba người và quyền truy cập trực tiếp vào hoạt động nội bộ của công ty. TikTok là công ty sở hữu một trong những kho dữ liệu cá nhân lớn nhất thế giới. Trong khi đó, nhà đầu tư từ lâu đã nhận thức được rằng chính phủ Trung Quốc đang nắm giữ đủ lượng cổ phần để có thể gây ảnh hưởng lên Alibaba và các công ty con của nó.

Ông Tập không hiểu thị trường tài chính được vận hành như thế nào. Kết quả là, việc bán tháo đã đi quá xa khỏi tầm kiểm soát. Nó bắt đầu làm ảnh hưởng đến các mục tiêu của Trung Quốc trên thế giới. Nhận thức được điều này, các cơ quan tài chính Trung Quốc đã ra sức trấn an các nhà đầu tư nước ngoài. Ngay sau đó, thị trường đã phản ứng bằng một đợt phục hồi mạnh mẽ. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy. Ông Tập coi tất cả các công ty Trung Quốc là những công cụ phục vụ cho nhà nước. Các nhà đầu tư có niềm tin để đầu tư vào thị trường Trung Quốc đang phải đối mặt với những lời cảnh tỉnh liên tiếp. Tác động tiêu cực trên không chỉ ảnh hưởng tới những nhà đầu tư trên thị trường mà còn có một số lượng lớn hơn nhiều người dân bị ảnh hưởng gián tiếp thông qua các quỹ hưu trí.

Các nhà quản lý quỹ hưu trí phân bổ tài sản của họ theo những tiêu chí chặt chẽ với các tiêu chuẩn đo lường hiệu suất (benchmark) của họ. Hầu hết tất cả họ đều khẳng định rằng họ đánh giá cả những vấn đề về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) để đưa ra quyết định đầu tư.

Chỉ số MSCI All Country World Index (ACWI) là tiêu chuẩn đo lường phổ biến nhất được các quỹ phân bổ tài sản toàn cầu lựa chọn. Ước tính khoảng 5 nghìn tỷ USD được quản lý thụ động (passively managed), có nghĩa là nó chỉ sao chép danh mục. Hàng chục ngàn tỷ USD khác được quản lý chủ động (active managed) nhưng cũng đồng thời theo sát biến động của chỉ số MSCI.

Trong chỉ số MSCI’s ACWI ESG Leaders Index, Alibaba và Tencent là 2 trong số 10 công ty hàng đầu. Trong quỹ ETF đầu tư vào thị trường mới nổi của BlackRock’s ESG Aware, các công ty Trung Quốc chiếm tới một phần ba tổng giá trị đầu tư. Các chỉ số này đã ràng buộc hàng trăm tỷ USD của các nhà đầu tư Mỹ vào các công ty Trung Quốc, mà ở đấy chính sách quản trị công ty không đáp ứng được yêu cầu để có thể tiến hành đầu tư. Quyền lực và trách nhiệm giải trình hiện được thực hiện bởi nhà quản lý mà họ lại không phải chịu trách nhiệm trước bất kỳ cơ quan quốc tế nào.

Quốc hội Hoa Kỳ nên thông qua một dự luật, yêu cầu một cách cụ thể rằng các nhà quản lý tài sản chỉ được cho phép đầu tư vào các công ty có cấu trúc quản trị minh bạch và phù hợp với lợi ích của các bên liên quan. Quy tắc này rõ ràng nên được áp dụng cho các tiêu chuẩn đo lường hiệu suất cho các quỹ hưu trí.

Nếu Quốc hội ban hành các biện pháp này, nó sẽ cung cấp cho Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) các công cụ cần thiết để bảo vệ các nhà đầu tư Mỹ, bao gồm cả những người không biết về việc sở hữu cổ phiếu Trung Quốc và các công ty vỏ bọc. Điều đó cũng sẽ hướng tới phục vụ lợi ích của nước Mỹ và cộng đồng dân chủ quốc tế.

Chủ tịch SEC Gary Gensler đã nhiều lần cảnh báo công chúng về những rủi ro mà họ phải gánh chịu khi đầu tư vào Trung Quốc. Nhưng các nhà đầu tư nước ngoài chọn đầu tư vào Trung Quốc lại ở một vị thế cực kì khó khăn để có thể nhận diện những rủi ro đầu tư này. Họ đã chứng kiến ​​Trung Quốc đối đầu với nhiều khó khăn và luôn vượt qua với kết quả tốt. Nhưng Trung Quốc của ông Tập không phải là Trung Quốc mà họ từng biết. Ông ấy đang đưa ra một phiên bản Trung Quốc có phần cao cấp hơn của Mao Trạch Đông. Không có nhà đầu tư nào từng có trải nghiệm đầu tư dưới thời của Mao Trạch Đông vì thời điểm ấy, thị trường chứng khoán còn chưa tồn tại ở đất nước này.

Giới thiệu tác giả George Soros

George Soros hiện là chủ tịch của Soros Fund Management và The Open Society Foundations. Ông là người tiên phong trong việc tạo ra các quỹ đầu cơ và là một huyền thoại trong giới tài chính.

Soros cũng là tác giả của nhiều cuốn sách, bao gồm: The Alchemy of Finance, The New Paradigm for Financial Markets: The Credit Crisis of 2008 and What it Means, The Tragedy of the European Union: Disintegration or Revival? Cuốn sách gần đây nhất được xuất bản là In Defense of Open Society.

Bộ phận Phân tích Doanh nghiệp, Phòng Tư vấn Vietstock

FILI

Nhà kinh tế nổi tiếng