Luật Dinh Dưỡng Học Đường- Khi Tiếng “Súng Lệnh” Đã Vang Lên!

Lần đầu cụm từ “Luật Dinh Dưỡng Học Đường” xuất hiện là vào năm 2018, do Tập đoàn TH đề xuất. Chỉ có vỏn vẹn 5 từ nhưng quả thật, nó khơi gợi biết bao điều lớn lao! Cả một thế hệ con em chúng ta 20-30 năm nữa có thể chất, thể trạng ra sao? Có đủ đáp ứng yêu cầu hội nhập để xây dựng một Việt Nam hùng cường?

Đó là câu hỏi lớn dành cho cả xã hội, cả đất nước, dành cho những ai đang thực sự quan tâm tới những mầm non tương lai của đất nước.

Nhưng tới nay, sau 3 năm, vẫn chưa thấy câu trả lời về “Luật Dinh Dưỡng Học Đường”. Thật tiếc, tất cả vẫn chỉ đang là ý tưởng ấp ủ hay đúng hơn là dự kiến, là dự định, là kế hoạch…

Bao giờ, Quốc hội ta đưa “Luật Dinh dưỡng học đường” vào trong Kế hoạch xây dựng Luật, được đưa ra Nghị trường bàn thảo để được thông qua, được thực thi trong cuộc sống?

Mới đây, câu chuyện Luật Dinh Dưỡng Học Đường lại được khơi gợi lên qua tâm sự của bà Thái Hương- “người đàn bà sữa”, nhà sáng lập, Chủ tịch Hội đồng chiến lược THtruemilk. Ngay từ khi khởi dựng Dự án sữa, bà đã tự tay mình viết lên tầm nhìn, sứ mệnh của mình: “Một quốc gia chỉ vững mạnh khi con người được phát triển toàn diện cả thể lực và trí lực, trong đó yếu tố tiên quyết cho sự phát triển này không những là nguồn dinh dưỡng thiết yếu như lúa, gạo, thực phẩm và các sản phẩm sữa mà cần có một chế độ chăm sóc sức khỏe bền vững. Đầu tư vào phát triển thể lực và trí lực là phát triển nòi giống của dân tộc, là đầu tư vào phát triển bền vững mang tính chiến lược quốc gia”.

Nếu không hành động quyết liệt vì tầm vóc Việt ngay từ hôm nay, thì mong ước rất giản dị như của Chủ tịch UBMTTQ Nguyễn Thiện Nhân trong Lễ phát động Quỹ Sữa học đường năm 2016: Đến năm 2045, khi kỷ niệm 100 năm thành lập đất nước, Việt Nam ra khỏi danh sách nước có người dân thấp còi cũng khó thành hiện thực!”

Quả thực, nhiều người khi mới nghe đề xuất rất cần thiết phải sớm xây dựng “Luật Dinh dưỡng học đường” của bà Thái Hương đã tỏ ý hoài nghi. Trong đó, nổi lên là câu hỏi: Phải chăng bà Thái Hương đưa ra đề xuất trên nhằm “đánh bóng” thương hiệu Sữa tươi THTruemilk?

Nhưng, những người thật sự có trách nhiệm với tương lai đất nước không nghĩ như vậy. Đã có nhiều ý kiến lên tiếng đồng tình ủng hộ.

GS.TS. Lê Thị Hợp cho rằng, Việt Nam nên xem xét luật hóa dinh dưỡng học đường, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa để thu hút các doanh nghiệp có tiềm lực vào cuộc. Điều này đã được thể hiện trong Quyết định số 41/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.Nếu được nuôi dưỡng tốt, trẻ em sẽ có khả năng phát triển thể lực, trí lực, học tập tốt hơn, tương lai có thể đóng góp tích cực cho gia đình, xã hội và đất nước. Vì vậy, dinh dưỡng cho bữa ăn của trẻ là điều vô cùng quan trọng và cần được chú ý”, Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, GS.TS. Lê Thị Hợp chia sẻ.

Theo PGS.TS. Bác sĩ Bùi Thị Nhung – Chủ nhiệm khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng quốc gia (Bộ Y tế): Hiện nay, tỷ lệ thừa cân béo phì tăng nhanh ở cả khu vực nông thôn và thành phố. Theo kết quả tổng điều tra về dinh dưỡng tỷ lệ thừa cân, béo phì của trẻ em từ 5-19 tuổi tăng từ 8,5% năm 2010 lên 19,0% năm 2020. Như vậy, trong một thập kỷ qua, con số này đã tăng lên hơn 2 lần. Tình trạng thừa cân, béo phì gây những ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của trẻ em; Đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid máu, cao huyết áp, hội chứng chuyển hóa đã xuất hiện rất sớm ở các trẻ em mầm non và tiểu học bị béo phì.

Nguyên nhân của tình trạng thừa cân béo phì là gia đình không nhận thức đúng về tình trạng dinh dưỡng của con mình, tâm lý thích trẻ bụ bẫm dẫn đến trẻ bị ép ăn, cho đến khi trẻ tăng cân tích lũy nhiều năm dẫn đến béo phì nặng và có những hệ lụy về sức khỏe… “Ở các quốc gia phát triển, chương trình bữa ăn học đường được quy định rõ ràng và cụ thể về tiêu chuẩn dinh dưỡng và điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Cụ thể, Nhật Bản từ năm 1954 đã có luật về dinh dưỡng học đường, để một trường học bán trú được phép đi vào hoạt động đòi hỏi phải có các quy định rất cụ thể về cơ sở vật chất, nhân lực, đào tạo và có một cử nhân dinh dưỡng tiết chế được đào tạo chuyên sâu để tính toán và xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng cho nhà trường.

Tại Việt Nam, chúng ta chưa có luật Bữa ăn học đường và cũng không thể ngay lập tức áp dụng luật dinh dưỡng học đường như Nhật Bản vì sẽ không phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam”- PGS.TS Bùi Thị Nhung cho hay.

Tại Hội nghị Sơ kết 1 năm thực hiện Quyết định số 41/QĐ-TTg (tháng 3.2020), Bộ trưởng Bộ GD – ĐT Phùng Xuân Nhạ đặc biệt nhấn mạnh tới mô hình điểm về Dinh dưỡng và bữa ăn học đường đã được Tập đoàn TH nghiên cứu bài bản, lĩnh hội đầy đủ các thành tựu dinh dưỡng từ kinh nghiệm của các quốc gia đã thành công trên thế giới, kết hợp với khảo nghiệm thực tế tại các địa phương, vùng miền của Việt Nam.

Bộ trưởng tin tưởng không chỉ TH mà còn có thêm những tập đoàn khác cũng sẽ đồng hành với Bộ GD – ĐT xây dựng một số mô hình điểm thật tốt. Trên cơ sở đó sẽ cùng rút kinh nghiệm để đưa ra được một văn bản làm khung cho tất cả địa phương thực hiện.

Tập đoàn TH đã tận tâm đồng hành cùng Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và đào tạo cùng các chuyên gia đầu ngành về dinh dưỡng học đường của Viện dinh dưỡng Quốc gia, chuyên gia thể lực của Đại học sư pham thể dục thể thao TPHCM cùng sự tư vấn của Ban điều phối Đề án 641 triển khai bài bản Mô hình điểm “Bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh Việt Nam trong năm học 2020-2021

Được biết, mô hình điểm này sẽ làm cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng Luật về Dinh dưỡng học đường, hiện thực hóa một trong những nội dung quan trọng của Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng và Đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam giai đoạn 2011 – 2030, góp phần nuôi dưỡng, cải thiện tầm vóc, sức khỏe và trí tuệ thế hệ tương lai.

Mới đây, tại Hội nghị Tổng kết mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam, năm học 2020-2021, Thứ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo Ngô Thị Minh đã chỉ đạo: Nhân rộng mô hình bữa ăn học đường, nâng cao sức khỏe, tầm vóc học sinh. Thứ trưởng Ngô Thị Minh cũng kêu gọi sự vào cuộc của toàn xã hội bên cạnh sự đồng hành của Bộ GDĐT, các bộ ban ngành và Tập đoàn TH, các địa phương cũng cần chủ động tìm kiếm các đơn vị, doanh nghiệp tài trợ, truyền thông cho mô hình này…

Nhưng, thực tế đó vẫn chỉ là những mô hình đang được áp dụng thí điểm tại 10 tỉnh, thành thuộc 5 vùng sinh thái, trong đó 5 tỉnh thành cho HS mẫu giáo: TPHCM, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Nam, Thái Bình; 5 tỉnh, thành cho HS tiểu học: Nghệ An, Sơn La, An Giang, Lâm Đồng và Thừa Thiên-Huế.

Ngày 02/10/2021, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã ký Quyết định số Số: 1660/QĐ-TTg về việc “Phê duyệt Chương trình Sức khỏe học đường giai đoạn 2021 – 2025″. Trong đó, đặc biệt nêu rõ: “Về tổ chức bữa ăn học đường, bảo đảm dinh dưỡng hợp lý trong trường học gồm các chỉ tiêu sau đây:

– 100% trường học tổ chức các hoạt động giáo dục dinh dưỡng hợp lý, thực phẩm lành mạnh, an toàn cho học sinh thông qua các giờ học chính khoá, hoạt động ngoại khoá.

– 100% trường học có tổ chức bữa ăn học đường và căng tin trường học bảo đảm các điều kiện về vệ sinh, an toàn thực phẩm theo quy định, trong đó 60% trường học ở khu vực thành thị và 40% trường học ở khu vực nông thôn xây dựng thực đơn đáp ứng nhu cầu theo khuyến nghị của Bộ Y tế về bảo đảm dinh dưỡng hợp lý theo lứa tuổi và đa dạng thực phẩm.

– 60% trường học có tổ chức bữa ăn học đường sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa trong bữa ăn học đường đạt chuẩn theo quy định.”

Quyết tâm, lòng nhiệt huyết, đầu tư của cả xã hội cho thế hệ “tương lai” lúc nào cũng đặt ở mức cao nhất. Nhưng, kết quả lại còn không ít hạn chế. Khi mà thu nhập của người dân tăng lên, đời sống được cải thiện nhưng bữa ăn học đường, dinh dưỡng của trẻ em mầm non, tiểu học hiện ra sao? Xin được đưa ra câu trả lời: Năm 2019, PGS, TS Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, trong 30 năm qua, tỷ lệ biến đổi suy dinh dưỡng giảm ngoạn mục từ 51% xuống 14% nhưng Việt Nam vẫn phải đối mặt với tỉ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng ở mức cao so với thế giới! Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi chỉ giảm từ 59,7% xuống 26%. Nếu tính theo tỷ lệ này thì ở Việt Nam, hiện tại cứ 4 trẻ thì vẫn còn 1 trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi (chiều cao thấp so với tuổi).

Còn theo khảo sát của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trong 8 năm 2007-2015, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân ở trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm từ 21,2% xuống còn 14,1%. Tỷ lệ thấp còi giảm từ 33,9% xuống còn 24,5%.

Theo Tổ chức Unicef, Việt Nam là một trong số 34 quốc gia trên toàn cầu phải đối mặt với gánh nặng suy dinh dưỡng cao nhất. Theo đó, Việt Nam có hơn 230.000 trẻ em dưới 5 tuổi thiếu dinh dưỡng cấp tính nặng mỗi năm; đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trẻ suy dinh dưỡng thể thấp còi và tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.

Bên cạnh đó, tỷ lệ thừa cân béo phì của trẻ em tiểu học có xu hướng tăng nhanh ở khu vực thành thị: Nghiên cứu năm 2017-2018 của Viện
Dinh dưỡng Quốc gia trên một số tỉnh thành (Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Nghệ An,
Thái Nguyên, Sóc Trăng) cho thấy tỷ lệ thừa cân béo phì của trẻ em tiểu học ở khu vực thành thị là 41,9%. Theo kết quả Tổng điều tra Dinh dưỡng năm 2019-2020: Tỷ
lệ thừa cân béo phì của nhóm trẻ 5-19 tuổi đã tăng từ 8,5% (năm 2010) lên 19,0% (năm 2020). Như vậy, trẻ em đang bị gánh nặng kép về dinh dưỡng: có những vùng còn tỷ lệ suy dinh dưỡng cao nhưng nhiều vùng đối mặt với thừa cân, béo phì và các bệnh mãn tính không lây. Nguyên nhân của gánh nặng kép về dinh dưỡng là chế độ ăn chưa cân
đối, thiếu hoạt động thể lực, xu hướng sử dụng thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn, thức ăn giàu năng lượng, cần có các giải pháp thử nghiệm phù hợp với từng vùng miền về bữa ăn học đường, giáo dục dinh dưỡng, giáo dục thể chất, cần có sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường để rèn luyện cho trẻ thói quen ăn uống lành mạnh, lối sống năng động, tích cực từ tuổi nhỏ. Những giải pháp này cần phải được triển khai đồng bộ bằng chính sách và Luật

Trước những “chỉ số” đáng báo động ấy, chúng ta còn chần chừ gì nữa mà chưa quyết liệt bắt tay xây dựng “Luật Dinh Dưỡng Học Đường”?

Cuộc sống đang đòi hỏi! Tương lai của đất nước đang bị đe doạ bởi tình trạng thấp còi suy dinh dưỡng, béo phì!

“Luật Dinh Dưỡng Học Đường”- tiếng “súng lệnh” đã vang lên, thúc giục chúng ta cần gấp gáp hành động!

(Còn nữa)